เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม 2567 นายวรวัจน์ เอื้ออภิญญกุล สส.แพร่ เขต3 นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร ลงพื้นที่สำรวจเมืองโบราณและหาแนวทางในการรพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวในเขตพื้นที่สวนหินมหาราช ต.ต้าผามอก และพิพิธภัณฑ์วัดสะแล่ง อ.ลอง โดยมี นายธีระ แก้วมา นายอำเภอลอง นายเสน่ห์ แสนมูล ผอ.ส่วนอำนวยการ สำนักจัดการทรัพยากรป่าไม้ที่3 นายวิทวัธ รองเดช หัวหน้าอุทยาน ดอยผากองและเจ้าหน้าที่ดอยผากอง นายเสรี ทรงศักดิ์ รองนายกอบจ.แพร่ นายแสงสว่าง เสือขำ ส.อบจ.แพร่ อ.ลองเขต 1 นายบุญโชติ ยานสกุล ส.อบจ.แพร่อ.ลองเขต 2 น.ส.พยอม ขุนชุ่ม ส.อบจ.แพร่ อ.ลองเขต 3 นางกุลชา ปัญสว่าง ส อบจ.แพร่ อ.วังชิ้น เขต 1 นางพิกุล เอี่ยมพงษ์ นายก อบต.ต้าผามอก นายถาวร วันอ้วน รองนายกเทศบาลแม่ลานนา ร่วมต้อนรับ พ่อเงินืสุทธสังข์อานุ 81ปีและลุงหนานนิตย์ พ่อเฒ่าตำบลต้าผามอกคอยเล่าประวัติเมืองโบราณ

โดยคณะได้เดินทางเข้าสำรวจพื้นที่เมืองโบราณแห่งนี้ เนื้อที่ประมาณ 519 ไร่โดยมีหน่วยงานสำคัญในหวัดแพร่เข้าร่วมการนหาปริศนาเมืองโบราณกันอย่างคับคั่ง เช่น องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่ เทศบาล และองค์การบริหารส่วนตำบลหลายพื้นที่ รวมถึงหน่วยงานป่าไม้และอุทยาน ต่างก็เข้าร่วม เปิดปริศนาเมืองโบราณแห่งนี้กันอย่างทั่วหน้า

จากตำนาน พงศาวดารทั้งโยนกและพงศาวดารไทยใหญ่ พบปริศนาเมืองโบราณที่มีประวัติ กล่าวถึงมาตั้งแต่ก่อนพุทธกาล กว่า 2,500 ปี ที่ชื่อว่า เมืองกุกุฎไก่เอิก หรือว่า เมืองไก่ขันซึ่งหมายถึง เมืองที่ไก่ขันเพราะเห็นแสงอาทิตย์เป็นแห่งแรกก่อนพื้นที่อื่น ซึ่งในตำนานได้กล่าวว่าเมื่อกว่า 1,300 ปีก่อน เมื่อพระนางจามเทวีได้เสด็จและค้นพบเมือง โบราณแห่งนี้ก็เคยได้ขนานนามเมืองแห่งนี้ว่า เววาภาสิต

แต่จากเหตุที่พระนางหลงทาง พระนางจาม เทวีทรงตรัสว่า ลองขึ้นไปก่อนเถอะ คำว่า ลอง จึงถูกนำมาเรียกชื่อเมืองใหม่ว่า เมืองลอง และด้วย่ปรากฏพบแร่โลหะที่เมืองโบราณนี้เป็นจำนวนมากจึงมีผู้เรียกเมืองนี้ว่า เวียงเชียงชื่น ซึ่งหมายถึงว่า พบโลหะจำนวนมากแต่ต่อมาก็ได้กลับมาไช้ชื่อ เมืองลอง เช่นเดิม ซึ่งร่องรอยของเมืองโบราณแห่งนี้มีความเก่าแก่มาก และพบพระพุทธรูปโบราณ ที่มีความศักดิ์สิทธิ์ในต้านต่างๆ อายุนับพันปี ถูกนำไป ประดิษฐาน อยู่ในวัดต่างๆในพื้นที่ของอำเภอลอง จนบางแห่งก็เรียกว่าเป็นกรุสมบัติ เวียงเชียงชื่น มหาสมบัติแห่งล้านนา เช่นที่ในวัดสะแล่งอำเภอลอง จังหวัดแพร่ เป็นต้น

ดังนั้น เชื่อว่าอีกไม่นานปริศนาเมืองโบราณที่กล่าวขานกันมากว่า 2,500 ปี ก่อนพุทธกาลคงจะไต้เปิดสู่สายตาประชาชนคนไทย และเวียงเชียงชื่นจะกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่น่าเที่ยวของประเทศไทยขึ้นมาอีกแห่งหนึ่งอย่างแน่นอน ขณะเดียวกัน นายบุญโชติ ยานสกุล ส.อบจ.แพร่ อ.ลองเขต 2 ที่ร่วมคณะไปด้วยได้แอบนำธูปเทียนไปขอเลขเด็ดจากเจ้าที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมืองโบราณซึ่งได้เลขมาจากก้านธูปจึงจดมาเพื่อนำเสี่ยงโชคในงวดวันที่ 16 ก.ค 67